Chiến lược kêu gọi trừng phạt dầu nhập khẩu từ Nga của Liên minh châu Âu có thể vướng một lỗ hổng nghiêm trọng: Ấn Độ.

Quốc gia Nam Á này đang trở thành một khách hàng lớn mua dầu của Nga. Họ tiến hành gom mua chính những lô hàng mà các nhà nhập khẩu châu Âu từ chối. Với việc một số quốc gia châu Âu và công ty khai thác dầu mỏ tự trừng phạt dầu mỏ của Nga, Ấn Độ đang kiếm được lợi nhuận từ việc bán dầu diesel cho chính châu Âu.

Nếu châu Âu áp dụng các biện pháp trừng phạt chính thức đối với dầu thô và nhiên liệu của Nga, giá có thể sẽ tăng và Ấn Độ tiếp tục thu lợi lớn từ việc lọc dầu của Nga thành nhiên liệu, sau đó bán sang châu Âu để kiếm nhiều tiền hơn.

Sự luẩn quẩn này phản ánh mức độ phức tạp của EU khi phụ thuộc vào nhập khẩu năng lượng từ Nga. Mặc dù khu vực này đang nỗ lực rút khỏi dầu và khí đốt của Nga, một quốc gia như Ấn Độ lại có thể tiếp tục thu lời bằng cách bán nhiên liệu làm từ dầu thô của Nga do châu Âu thiếu năng lượng.

“Đó là cái giá của việc trừng phạt và tự trừng phạt”, Jonathan Leich – nhà phân tích dầu mỏ tại Turner, Mason & Co cho biết. Ấn Độ mua dầu Urals từ Nga, lọc và bán trở lại châu Âu khiến việc vận chuyển dầu “tăng thêm nhiều chi phí không cần thiết và mang lại lợi nhuận lớn hơn cho các nhà máy lọc dầu Ấn Độ, đẩy giá bán lẻ cao hơn cho người tiêu dùng”, ông nói.

Các nhà máy lọc dầu Ấn Độ – do Nhà nước và tư nhân điều hành – đã tăng cường chế biến dầu của Nga từ tháng trước và khối lượng sẽ tiếp tục tăng lên khi nhiều lô hàng bắt đầu cập bến trong tháng này. Dung lượng sẽ tiếp tục tăng lên khi họ tích cực mua các lô hàng bị thị trường khác xa lánh.

Xuất khẩu dầu diesel của Ấn Độ trong tháng 3/2022 là cao nhất, tính từ tháng 4/2020, đạt 847.000 thùng/ngày, theo Jane Xie 0 nhà phân tích dầu mỏ cao cấp của công ty phân tích và dữ liệu Kpler ở Singapore. “Khoảng 30% trong số đó được đưa về châu Âu”.

Các đơn vị lọc dầu do nhà nước điều hành gồm Indian Oil Corp và Bharat Petroleum Corp chủ yếu mua dầu Urals và dầu thô Sokol của Nga. Mặc dù chủ yếu dành cho thị trường trong nước, họ vẫn tăng cường xuất khẩu để thu lợi nhuận từ việc giá dầu thế giới tăng cao, quan chức của các nhà máy này cho biết. Công ty Năng lượng Nayara của Ấn Đô cũng đã mua một lượng lớn dầu thô của Nga.

“Giống bất kỳ nhà máy lọc dầu nào khác, Nayara Energy tối ưu hoá giỏ dầu thô của mình để tìm kiếm các kết quá tốt nhất”, công ty cho biết trong một email trả lời Bloomberg. “Nguyên liệu thô được cung cấp thông qua các thoả thuận liên tục và giao dịch giao ngay. Song song đó, chúng tôi đang tăng cường bán sản phẩm thông qua các kênh thích hợp”. Indian Oil và Bharat Petroleum không trả lời email.

Châu Âu đã công bố kế hoạch loại bỏ dần việc mua than của Nga nhưng dầu lại là chuyện khác. Trên thực tế, xuất khẩu dầu diesel của Nga sang châu Âu vẫn ở mức “tương đối mạnh” là 850.000 thùng/ngày, theo Vortexa.

Leitch của Turner cho biết rất khó và trong một số trường hợp là không thể tìm ra nguồn thay thế các sản phẩm lọc hoá dầu. “Tôi không biết làm thế nào, ngay cả khi họ muốn, các nhà nhập khẩu châu Âu có thể từ chối dầu diesel của Ấn Độ – loại được tinh chế từ dầu thô của Nga”.

Theo số liệu năm 2019, 1/5 lượng dầu diesel nhập khẩu vào châu Âu đến từ Nga. Họ đang phải chật vật tìm các nguồn cung thay thế. Vị trí gần châu Âu mang lại lợi thế lớn cho Ấn Độ so với các nhà máy lọc dầu khác ở châu Á – Thái Bình Dương. Xie ước tính rằng một chuyến đi từ Jamnagar (Ấn Độ) đến Rotterdam (Hà Lan) sẽ mất khoảng 22 ngày trong khi một chuyến đi từ Ulsan (Hàn Quốc) đến Rotterdam sẽ mất đến 38 ngày.

Ấn Độ đã phớt lờ kêu gọi của phương Tây trong việc thu hẹp quan hệ với Moscow, đồng thời cho biết họ sẽ tiếp tục mua dầu giá rẻ của Nga để bảo vệ lợi ích của chính mình.

Mặc dù lượng dầu mỏ Nga hiện chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng nhập khẩu từ nước ngoài của Ấn Độ, mức giá rẻ mà họ được cung cấp từ các công ty nhà nước của Nga có thể là “miếng bánh” béo bở.